Ծեծկռտուք՝ ԱԺ-ում. ՔՊ-ականները քաշքշում են Գեղամ Մանուկյանին. Տեսանյութ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Վերջին տարիներին Հայաստանի անշարժ գույքի շուկան գտնվում է դինամիկ զարգացման փուլում։ Երևանում և նրա մերձակա տարածքներում նկատվում է շինարարական բում, գներն աննախադեպ աճում են, իսկ պահանջարկը՝ թե՛ ներհայաստանյան, թե՛ արտաքին, չի նվազում։ Սակայն այս ակտիվության մակերեսի տակ գոյություն ունեն համակարգային խնդիրներ, որոնք մի կողմից՝ ազդում են քաղաքացիների իրավունքների և տնտեսական կայունության վրա, իսկ մյուս կողմից՝ սպառնում են երկարաժամկետ հեռանկարում ամբողջ շուկայի կայունությանը։
Անշարժ գույքի գների աճը, որը սկսվեց 2020 թվականից հետո, մինչ օրս չի դադարում։ Որոշակի նվազման միտումներ արդեն նկատվում են, բայց դրանք ժամանակավոր բնույթի են։ Երևանում որոշ թաղամասերում 1 քմ բնակելի տարածքի գինը գերազանցում է անգամ 2000 ԱՄՆ դոլարը, ինչը համարվում է չափազանցված արժեք։ Շուկայի մասնակիցները հաճախ են բարձրաձայնում, որ այս աճը ոչ այնքան բնական պահանջարկի արդյունք է, որքան արհեստական գնաճի հետևանք։ Կառուցապատողներն ու միջնորդական օղակները հաճախ շահագրգռված են գների անհարկի բարձրացման մեջ՝ նպատակ ունենալով կարճաժամկետ հեռանկարում առավելագույն շահույթ ստանալ։ Սա անշարժ գույքը դարձնում է առավել անհասանելի շարքային քաղաքացիների համար։
Հատկապես լուրջ է խնդիրը երիտասարդների և միջին եկամուտ ունեցող ընտանիքների համար, որոնց բնակարան ձեռք բերելու միակ միջոցը հիպոտեկային վարկն է։ Սակայն բարձր գների պայմաններում վարկային պարտավորությունները դառնում են չափազանց ծանրաբեռնող՝ հաճախ սպառնալով ընտանիքների ֆինանսական կայունությանը։
Հայաստանի անշարժ գույքի շուկայում լայն տարածում ունի նաև մի երևույթ, երբ քաղաքացիները ձեռք են բերում բնակարաններ շինարարության փուլում կամ մուտք են գործում բնակարան, վերանորոգում և այնտեղ ապրում են, սակայն երկար ժամանակ չեն կարողանում ստանալ սեփականության վկայականը։ Այս երևույթը հաճախ պայմանավորված է կառուցապատողների կողմից շահագործման ակտի ուշացմամբ, թույլտվությունների բացակայությամբ կամ իրավական գործընթացների խոցելիությամբ։
Դրան զուգահեռ՝ աճում են կառուցապատող ընկերությունների սնանկացման դեպքերը։ Մեծամասամբ այս սնանկացումները տեղի են ունենում կասկածելի հանգամանքներում, երբ ընկերություններն ուղղակի դադարում են կատարել իրենց պարտականությունները։ Արդյունքում բազմաթիվ քաղաքացիներ, որոնք մեծածավալ վարկեր էին վերցրել իրենց ուսերին՝ բնակարան գնելու նպատակով, կանգնում են կոտրված տաշտակի առաջ։ Պատճառն այն է, որ երաշխիքներ չեն ստեղծվում շինարարական գործընթացի պատշաճ իրականացման հետ կապված։
Ինչպես այս խնդիրը, այնպես էլ բազմաթիվ թերացումներ կապված են կոնկրետ պետական վերահսկողության թերի համակարգի հետ։ Չկան հստակ վերահսկողական օրենսդրական, վարչական ու ֆինանսական խստորեն գործող մեխանիզմներ, որոնք թույլ կտան հսկել, որ շինարարությունը կատարվի գործող նորմերին և ստանդարտներիբ համաձայն։ Շատ կառուցապատողներ շինարարական գործընթացում օգտագործում են ավելի էժան նյութեր, խուսափում են սեյսմիկ պաշտպանությամբ պայմանավորված ծախսերից, ինչը կարող է խիստ վտանգավոր լինել երկարաժամկետ հեռանկարում։ Պետք է նկատի ունենալ, որ Հայաստանը երկրաշարժավտանգ գոտում է գտնվում, և այս իրողությունը պահանջում է սեյսմիկ անվտանգության բարձր չափանիշների պահպանություն։ Սակայն այս հարցում ևս հստակ վերահսկողություն չկա։ Տասնյակ շենքեր շահագործման են հանձնվում առանց պատշաճ սեյսմիկ փորձաքննության։ Այս երևույթը հիշեցնում է Թուրքիայի օրինակը, որտեղ 2023 թվականի աղետալի երկրաշարժի ժամանակ հարյուրավոր շենքեր փլուզվեցին, քանի որ չէին բավարարում սեյսմիկ նորմերը։
Մյուս խնդիրը վերաբերում է շինարարական ծավալների կենտրոնացմանը Երևանում, որը լուրջ խնդիր է տարածքային համաչափ զարգացման համատեքստում։ Մարզերում նորակառույց շենքերն ընդամենը հաշված թվով են, իսկ գոյություն ունեցող բնակֆոնդը՝ հիմնականում խիստ հնացած։ Շատ շենքեր էլ դեռևս շահագործվում են, բայց շահագործումից դուրս հանելու ենթակա են։ Այդուհանդերձ, մարզերում կառուցվող բնակարանների գները նույնպես բավական բարձր են՝ հաճախ նույն մակարդակի վրա, ինչ մայրաքաղաքի ծայրամասերում։ Այս երևույթը բնակիչներին մղում է նախընտրել Երևանը կամ մերձմայրաքաղաքային տարածքները՝ ավելի զարգացած ենթակառուցվածքների ու հնարավորությունների պատճառով։ Բայց այսպիսի քաղաքականությունը խիստ վտանգավոր է երկրի զարգացման տեսանկյունից, քանի որ միտված է բնակչության գերկենտրոնացմանը, որը կարող է հանգեցնել մարզերի դատարկմանը և ներքին միգրացիոն հոսքերի ակտիվացմանը։
Հիպոտեկային շուկայի զարգացումը թեև սկզբնական շրջանում դրական ազդակ էր տնտեսության համար, սակայն ներկայում դարձել է ռիսկային ոլորտ։ Բնակչության մեծ մասը՝ հատկապես երիտասարդ ընտանիքները, բնակարան ձեռք բերելու համար դիմում են երկարաժամկետ վարկերի, իսկ տնտեսական անկայունության պայմաններում մեծ է հավանականությունը, որ իրենց ստանձնած պարտավորություններն ուղղակի չեն կարողանա կատարել։ Հաշվի առնենք, որ Հայաստանի տնտեսությունն էլ մեծ չափով կախված է արտաքին գործոններից, ու դրանց փոփոխությունը կարող է տնտեսական ակտիվության անկման ու մարդկանց եկամուտների նվազման պատճառ դառնալ։
Այս ֆոնին անհրաժեշտ է, որ պետությունը մշակի ռիսկերից պաշտպանող մեխանիզմներ՝ ապահովագրական համակարգեր, պետական երաշխիքներ, և որոշ դեպքերում՝ նպատակային սուբսիդավորում։ Պետական քաղաքականությունը պետք է ունենա հստակ ռազմավարություն՝ ուղղված շուկայի կայունացմանը, քաղաքացու շահերի պաշտպանությանը և տարածքային հավասարաչափ զարգացման ապահովմանը։
ԱՐԹՈՒՐ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Հերթական բուժհաստատությունների ղեկավարներն են ազատվել աշխատանքից՝ ԱՆ ինֆեկցիոն հիվանդությունների ազգային կենտրոնի տնօրեն Ստեփան Աթոյանն ու Կախվածությունների ազգային կենտրոնի տնօրեն Սուրեն Նազինյանը, որի աշխատանքային պայմանագիրը լրանում է մայիսի 4-ին: Նազինյանի դեպքում դեռ փոխարինող չեն գտել, եւ, մեր տեղեկություններով, ամենայն հավանականությամբ՝ նրա տեղակալը կնշանակվի ԺՊ:
Իսկ ինֆեկցիոնի տնօրենի պաշտոնում նախարար Անահիտ Ավանեսյանը, բժշկական համքարության գնահատմամբ, աբսուրդ նշանակում է արել` վարակաբան Արմեն Օհանյանին է դրել, որն ընդամենը 3 տարի առաջ ակտիվ քննադատում էր նախարարության իրականացրած քաղաքականությունը, առողջապահության պարտադիր ապահովագրման ծրագիրը, բացի այդ՝ կտրականապես մերժում էր քովիդի դեմ պատվաստումը, եթերից եթեր էր գնում՝ բարձրաձայնելով իր տեսակետը։
Բանն այն է, որ ինֆեկցիոն հիվանդությունների դեմ պայքարի ձեւը պատվաստումներն են, եւ բժիշկները զարմացած են. «Ինչպե՞ս է նման ստրատեգիական կառույց ղեկավարելու մեկը, որը պատվաստումներին դեմ է, չի կիսում ոլորտում վարվող քաղաքականությունը»: Փորձեցինք պարզել նախարարի կարծիքը, մամուլի խոսնակը փոխանցեց․ «Պատվաստումներին եւ առողջապահական մեր քաղաքականությանը դեմ նրա արտահայտած մտքերին ծանոթ չեմ, կխնդրեմ կապ հաստատել պարոն Օհանյանի հետ եւ հարցադրումները նրան ուղղել»:
Առավել մանրամասն թերթի այսօրվա համարում
«Ժողովուրդ» օրաթերթը գրում է. «Հայաստանի Հանրապետությունում ամեն լուսաբաց սկսվում է սպանությամբ, դանակահարությամբ, խուլիգանությամբ, ավազակային հարձակման դեպքերով եւ հանցանքի վերաբերյալ այլ լուրերով։
Գլխավոր դատախազն օրերս Ազգային ժողովում պետք է ներկայացնի հանցագործության մասին վիճակագրական թվեր։
«Ժողովուրդ» օրաթերթը տեղեկացավ, որ ՀՀ գլխավոր դատախազության 2024 թվականի գործունեության մասին հաղորդման մեջ հանցագործությունները ներկայացված են ըստ դեպքերի ծանրության։
Այսպիսով՝ 2024 թվականի ընթացքում Հայաստանի Հանրապետությունում արձանագրվել է հանցագործության 40.232 դեպք, որը 2023 թվականի համեմատ նվազել է 434 հազար դեպքով կամ 1.1%-ով։ 2023 թվականին գրանցվել է 40.666 դեպք, 2024 թվականի դեպքերից 18.397-ը գրանցվել է (2023 թվականին՝ 20.231 դեպք) Երեւան քաղաքում:
2024 թվականին արձանագրվել է ոչ մեծ ծանրության եւ առանձնապես ծանր հանցագործությունների աճ: Այս մասին հայտնում է Դատախազությունը։ Միաժամանակ նվազել են միջին ծանրության եւ ծանր հանցագործությունների դեպքերը:
2023 թվականի համեմատությամբ ոչ մեծ ծանրության հանցագործությունների դեպքերն աճել են 337-ով կամ 1.7%-ով՝ 2023 թվականին 20.024 դեպք, 2024 թվականին 20.361 դեպք, միջին ծանրության հանցագործությունների դեպքերը նվազել են 595-ով կամ 4.6%-ով՝ 2023 թվականին 12.848 դեպք, 2024 թվականին 12.253 դեպք, ծանր հանցագործությունների դեպքերը նվազել են 598-ով կամ 9.8%-ով՝ 2023 թվականին 6116 դեպք, 2024 թվականին 5518 դեպք, իսկ առանձնապես ծանր հանցագործությունների դեպքերն աճել են 422-ով կամ 25.1%-ով՝ 2023 թվականին 1678, 2024 թվականին 2100 դեպք:
Առանձնապես ծանր հանցագործությունների 2100 դեպքերից 1502-ը հանկարծամահությունների դեպքերն են։ Հարկ է նշել, որ 2023 թվականին առանձնապես ծանր հանցագործություններից գրանցված 1678 հանկարծամահությունների դեպքերը կազմել են 1132: Այլ խոսքով, եթե առանձնապես ծանր հանցագործությունների դեպքերը ներկայացվեն առանց հանկարծամահությունների թվերի, ապա կարող ենք փաստել, որ 2024 թվականին գրանցվել է առանձնապես ծանր հանցագործությունների 598 դեպք՝ նախորդ տարվա 546-ի դիմաց։ Կրկին աճ է գրանցվել։
2014-2024 թվականների հանցավորության ցուցանիշը վկայում է, որ ընդհանուր հանցագործությունների կազմում ծանր եւ առանձնապես ծանր հանցագործությունների տեսակարար կշիռն արտահայտող միջին տարեկան տոկոսային ցուցանիշը կազմելէ 17.5%, մինչդեռ 2024 թվականին ծանր եւ առանձնապես ծանր հանցագործությունները կազմել են ընդհանուր հանցագործությունների 19%-ը: Վերջին 10 տարվա ընթացքում նշված ցուցանիշից ավելի բարձր ցուցանիշ արձանագրվել է 2014 թվականին՝ 19.9%, 2015 թվականին՝ 20.0% եւ 2023 թվականին՝ 19.1%»։
Առավել մանրամասն թերթի այսօրվա համարում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Մայիսի 21-ին ավարտվում է Արցախի նախագահի պաշտոնավարման ժամկետը, որից հետո ԱՀ խորհրդարանը, վերջերս կատարած սահմանադրական փոփոխությամբ, կարող է նոր նախագահ ընտրել, քանի որ օբյեկտիվ պատճառներով հնարավոր չէ ընտրություններ անցկացնել։
Գլխավոր հարցն այն է, թե ով կառաջադրվի նախագահի պաշտոնում։ Սամվել Շահրամանյանի մտերիմները տպավորություն ունեն, որ նա առաջադրվելու ցանկություն չունի, սակայն ներկայիս խորհրդարանի համար նա միակ ընդունելի թեկնածուն է, որին պատգամավորների մեծամասնությունը պատրաստ է կողմ քվեարկել:
Հիշեցնենք, որ Արցախի նախագահի ընտրության առաջին փուլում՝ 22, երկրորդում 17 կողմ ձայն է հարկավոր։ Առաջիկայում հնարավոր է կոնսուլտացիաներ սկսվեն Արցախի ներկայացուցչությունում` հասարակական-քաղաքական շրջանակների հետ: Եթե չգտնվի բոլորի համար ընդունելի թեկնածու, ապա Շահրամանյանին պետք է համոզեն, որ շարունակի տանել իր խաչը, որ ինստիտուտը չլուծարվի։
Առավել մանրամասն թերթի այսօրվա համարում
ԵԱՏՄ-ում շինարարական աշխատանքների ծավալը 2025 թվականի հունվար-փետրվարին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 10,1% – ով։ Աճը նկատվել է Միության բոլոր երկրներում։ Հայտնում են կազմակերպության մամուլի ծառայությունից։
Ամենաբարձր ցուցանիշը Բելառուսում է (15,6%): Հաջորդում են Հայաստանը՝ 13,3%, Ղազախստանը՝ 12,8%, Ղրղզստանը՝ 12,1% և Ռուսաստանը՝ 9,8%:
Իրանը պատրաստ է ԱՄՆ-ի հետ կնքել միջուկային համաձայնագիր հավասար պայմաններով, և եթե հարգվեն Իսլամական Հանրապետության ազգային շահերը։
Այս մասին հայտարարել է Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը։
«Միացյալ Նահանգների հետ բանակցությունների հետ կապված որոշակի սահմաններում և ազգային շահերից ելնելով՝ մենք պատրաստ ենք համաձայնության, բայց, եթե նրանք չցանկանան մեզ հետ հավասար պայմաններով գործարք կնքել, մենք կշարունակենք գնալ մեր ճանապարհով»,- ԻԻՀ նախագահի խոսքերը մեջբերել է Իրանի նախագահի պաշտոնական կայքը։
ԱՄՆ-ի հետ բանակցությունների երկրորդ փուլից հետո նա կրկնել է Իրանի գերագույն առաջնորդ Ալի Խամենեիի հնչեցրած դիրքորոշումն այն մասին, որ Թեհրանը հոռետեսորեն է դիտարկում բանակցությունները և լավատես չէ։
ԱՄՆ փոխնախագահ Ջեյ Դի Վենսը ժամանել է Դելի, որտեղ նա բանակցություններ կվարի Հնդկաստանի վարչապետ Նարենդրա Մոդիի հետ։ Նրանք, հավանաբար, կկենտրոնանան երկու երկրի երկկողմ առևտրային համաձայնագրի արագ կնքման ուղղությամբ, գրում է BBC-ն։
«Կողմերը նաև կարծիքներ կփոխանակեն փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող տարածաշրջանային և համաշխարհային զարգացումների վերաբերյալ»,- Վենսի այցից առաջ հայտարարել է Հնդկաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը։
Փոխնախագահին ուղեկցում են նրա երեխաներն ու կինը՝ Ուշա Վենսը, որի ծնողները Միացյալ Նահանգներ են տեղափոխվել Հնդկաստանի հարավային Անդհրա Պրադեշ նահանգից։ Փոխնախագահի այցը տեղի է ունենում համաշխարհային առևտրի բարդ իրավիճակի պայմաններում, որն առաջացել է նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ մաքսատուրքերի քաղաքականության պատճառով, հիշեցնում է լրատվականը։
Թրամփը, որը բազմիցս մեղադրել է Դելիին ԱՄՆ-ի հետ առևտրային անհավասարակշռություն ստեղծելու և ի վնաս Ամերիկայի մաքսատուրքերը հօգուտ Հնդկաստանի օգտագործելու համար, հնդկական ապրանքների համար սահմանել է 27 տոկոս մաքսատուրք, սակայն ապրիլի 9-ին այն կասեցրել է։
Հետագա տնտեսական հետևանքները կանխելու համար Հնդկաստանի պաշտոնյաները շտապում են համաձայնեցնել առևտրային գործարքի առաջին փուլը, որը կողմերը հույս ունեն ավարտել մինչև աշուն:
Թել Ավիվը միայնակ չի հարվածի Իրանի միջուկային օբյեկտներին՝ առանց Սպիտակ տան աջակցության, քանի որ վախենում է կորցնել Թրամփի բարեհաճությունը: Այս մասին գրել է Financial Times-ը՝ հղում անելով իսրայելցի և արաբ դիվանագետներին։
Պարբերականի տվյալներով՝ վարչապետ Նեթանյահուն փորձեր է արել ստանալու Վաշինգտոնի աջակցությունը ռազմական գործողությունների համար, սակայն ապարդյուն: ԱՄՆ նախագահ Թրամփը հույս ունի իրանական հարցը լուծել դիվանագիտական ճանապարհով:
Միաժամանակ Իսրայելն ավելի համարձակ է Սիրիայի, Լիբանանի ու Գազայի հատվածի հարցում: Թել Ավիվը չի դադարեցնում հարվածներն այդ ուղղություններով և հույս ունի համատեղ գործողություն իրականացնել մայիսին՝ միաժամանակ չստանալով Թրամփի համաձայնությունը:
Թել Ավիվը միայնակ չի հարվածի Իրանի միջուկային օբյեկտներին՝ առանց Սպիտակ տան աջակցության, քանի որ վախենում է կորցնել Թրամփի բարեհաճությունը: Այս մասին գրել է Financial Times-ը՝ հղում անելով իսրայելցի և արաբ դիվանագետներին։
Պարբերականի տվյալներով՝ վարչապետ Նեթանյահուն փորձեր է արել ստանալու Վաշինգտոնի աջակցությունը ռազմական գործողությունների համար, սակայն ապարդյուն: ԱՄՆ նախագահ Թրամփը հույս ունի իրանական հարցը լուծել դիվանագիտական ճանապարհով:
Միաժամանակ Իսրայելն ավելի համարձակ է Սիրիայի, Լիբանանի ու Գազայի հատվածի հարցում: Թել Ավիվը չի դադարեցնում հարվածներն այդ ուղղություններով և հույս ունի համատեղ գործողություն իրականացնել մայիսին՝ միաժամանակ չստանալով Թրամփի համաձայնությունը:
Իսպանիան եռօրյա սուգ է հայտարարել Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապի մահվան կապակցությամբ։
«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին հայտնում է իսպանական Olive Press պարբերականը։
«Մենք ցավում ենք լավ մարդու մահվան համար: Ուստի, Իսպանիայի կառավարությունը եռօրյա պաշտոնական սուգ կհայտարարի», – նշել է Իսպանիայի արդարադատության նախարար Ֆելիքս Բոլանյոսը հեռուստատեսային ուղերձում։
Նրա խոսքով՝ Ֆրանցիսկոս պապը բնութագրվում է որպես անհավասարության, անարդարության և կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի ջատագով։
«Ֆրանցիսկոս պապի հովվապետությունը խթան է հանդիսացել կաթոլիկ եկեղեցու նորացման և բարեփոխման համար, որն իր հետքը կթողնի պատմության մեջ», – նշել է նախարարը։
Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսը X-ի հարթակում նշել է. «Ես սգում եմ Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապի մահը: Նրա նվիրվածությունը խաղաղությանը, սոցիալական արդարությանը և ամենախոցելի շերտերին թողնում է խորը ժառանգություն: Հանգչիր խաղաղությամբ»:
Ապրիլի 21-ին Վատիկանի Կասա Մարտայի իր նստավայրում 88 տարեկանում մահացել է Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը:
Ֆոտո
