ՀՀ ԱԳ նախարարի տեղակալ Մնացական Սաֆարյանն այսօր լրագրողի հարցին ի պատասխան վերահաստատել է տարածաշրջանային կապուղիների ապաշրջափակման վերաբերյալ ՀՀ սկզբունքային դիրքորոշումը. փոխնախարարն իր խոսքում քանիցս շեշտել է ՀՀ համար առանցքային համարվող սկզբունքները, այդ թվում՝ ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը և ազգային իրավազորությունը, որոնց պետք է համապատասխանեն քննարկվելիք առաջարկները, լուծումները՝ չթողնելով տարընկալման տեղ։ Նախարարի տեղակալը հստակ մերժել է երրորդ սուբյեկտի կողմից «վերահսկողության» եզրույթը, երևույթը, այս մասին պարզաբանում է տարածել ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Անի Բադալյանը։

«Չնայած դրան՝ մամուլում և սոցիալական հարթակների տարբեր օգտատերերի կողմից թեման աղճատվել է՝ միտված Աբու Դաբիում բանակցությունների ֆոնին կեղծ վերնագրերի տարածմանն ու հիմնազուրկ աղմուկի առաջացմանը։

Ընդգծում ենք ևս մեկ անգամ, որ կապուղիների ապաշրջափակման տեսլականը խարսխված է վերոնշյալ հիմնարար սկզբունքների վրա և ԶԼՄ գործընկերներին հորդորում ենք զերծ մնալ իրականությունը, այդ թվում՝ միտումնավոր խեղաթյուրող հրապարակումներից, գործունեությունից։ Սույնով ակնկալում ենք թեման այլափոխած հրապարակումների հեռացում, հերքում և այս հրապարակման տարածում։

Ուղիղ մեջբերում փոխնախարար Սաֆարյանի խոսքից. «Այդ գործընթացը պետք է իրականացվի Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության և իրավազորության ներքո, եթե դա համապատասխանի այդ սկզբունքներին՝ այո, կարող է իրականացվել»»:

«Nevermore Academy»-ի ամենահիասքանչ և սիրված ուսանողուհու երկրպագուները կարող են ուրախանալ. Netflix-ը պաշտոնապես հրապարակել է «Wednesday» սերիալի 2-րդ եթերաշրջանի թրեյլերը, որի գլխավոր դերում Ջեննա Օրտեգան է:

Նոր կադրերը խոստանում են ավելի մռայլ, սարսափելի շրջադարձ հիթային սերիալի համար՝ հեռանալով ռոմանտիկ ենթասյուժեներից և կենտրոնանալով նոր առեղծվածների, ընտանեկան դինամիկայի և սարսափելի մարգարեության վրա: 

Hypebeast-ը գրում է, որ երկար սպասված եթերաշրջանը կթողարկվի երկու մասով՝ 1-ին մասը կթողարկվի 2025 թվականի օգոստոսի 6-ին, իսկ 2-րդ-ը՝ 2025 թվականի սեպտեմբերի 3-ին:

Թրեյլերը անմիջապես հեռուստադիտողներին տեղափոխում է Ուենսդեյ Ադամսի գոթական աշխարհ՝ ցուցադրելով նրա վերադարձը «Nevermore Academy»: Սակայն սա խաղաղ վերադարձ չէ: Ուենսդեյը պայքարում է անցանկալի հռչակի դեմ՝ 1-ին եթերաշրջանում դպրոցը փրկելուց հետո, նույնիսկ կատակում է մոլուցքային երկրպագուների համար արջերի թակարդներ տեղադրելու մասին:

Նոր եթերաշրջանի սյուժեի առանցքը բացահայտվում է, երբ Ուենսդեյը ունենում է անհանգստացնող հոգեկան տեսիլք. նրա լավագույն ընկերուհին և սենյակակիցը՝ Էնիդ Սինքլերը (Էմմա Մայերս), մահանում է, և Ուենսդեյը կարծում է, որ ինչ-որ կերպ ինքն է պատասխանատու դրա համար: Այս սարսափելի նախազգացումը Ուենսդեյին ուղարկում է Էնիդին փրկելու հուսահատ առաքելության։

Թուրքիայի նախագահը կատարում է իր քաղաքական կարիերայի ամենավտանգավոր քայլը. նա փորձում է իր կողմը գրավել քրդական փոքրամասնությանը, որպեսզի վերջ դնի երկրի պատմության ամենաերկար հակամարտություններից մեկին և պահպանի իր անկայուն քաղաքական դիրքը, գրում է Politico-ն։

Ծրագրի էությունն այն է, որ քաղաքական ապագա տրամադրվի արգելված Քրդստանի բանվորական կուսակցության (ՔԲԿ) առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանին, որը ցմահ բանտարկություն է կրում Իմրալի կղզում և տասնամյակներ շարունակ համարվել է հանրության թիվ 1 թշնամի։ Շատ տարիներ անց առաջին անգամ Օջալանն ինքը տեսաուղերձով հանդես է եկել՝ հայտարարելով, որ ՔԲԿ-ն հրաժարվել է անկախ պետության համար պայքարից և պատրաստ է ամբողջությամբ վայր դնել զենքերը։ Զենքի առաջին խմբաքանակները պետք է հանձնվեն առաջիկա օրերին Իրաքի Սուլեյմանիե քաղաքում։ 

Ինչո՞ւ է Էրդողանը անում դա

2024 թվականի քաղաքային ընտրություններում ցավալի պարտությունից հետո, այդ թվում՝ հիմնական պահպանողական շրջանների կորստից հետո, Էրդողանը կորցրել է իր ավանդական աջակցության մեծ մասը: Ընդդիմության դեմ զանգվածային ճնշումների ֆոնին (Ստամբուլի քաղաքապետ Էքրեմ Իմամօղլուն ձերբակալվել է, իսկ ընդդիմադիր քաղաքապետերը ձերբակալվում են ամբողջ երկրում), նախագահը հուսահատորեն կարիք ունի նոր սոցիալական բազա ստեղծելու: Խաղադրույքը դրված է քրդերի վրա, որոնք կազմում են Թուրքիայի բնակչության մոտ 15-20%-ը: 

Սակայն այս քայլը հսկայական ռիսկ է պարունակում. թուրքերի ճնշող մեծամասնությունը ավանդաբար Քրդական բանվորական կուսակցությանը (ՔԲԿ) համարում է ահաբեկիչներ, իսկ Օջալանին՝ մարդասպան, մինչդեռ քրդերը խորապես կասկածամիտ են կառավարության նկատմամբ տասնամյակներ տևած ճնշումներից և ձախողված խաղաղության նախաձեռնություններից հետո։ 

Նոր համաձայնագիր Օջալանի հետ

Դատավարության գլխավոր դեմքը ծայրահեղ ազգայնականների առաջնորդ Դևլեթ Բահչելին է եղել՝ Էրդողանի հին դաշնակիցը։ 2007 թվականին նա կոչ է արել Օջալանին մահապատժի ենթարկել, իսկ հիմա ինքն է առաջարկել ելույթ ունենալ խորհրդարանում՝ պայմանով, որ Քրդական բանվորական կուսակցությունը (ՔԲԿ) լիովին զինաթափվի։ Դրան հաջորդել է Օջալանի բարձրաձայն հայտարարությունը, որը կոչ է արրել զինյալներին վայր դնել զենքերը և հայտարարել կազմակերպության ինքնալուծարման մասին։ 

Մայիսի 12-ին Քրդական բանվորական կուսակցությունը (PKK) պաշտոնապես հայտարարել է զինված պայքարի ավարտի մասին՝ իր «պատմական առաքելությունը» համարելով կատարված։ Սակայն սա քրդերի շրջանում ոգևորություն չի առաջացրել։ Մարդու իրավունքների պաշտպան Նուրջան Բայսալը ընդգծում է, որ հայտարարություններում չի նշվել քրդերի մշակութային, լեզվական կամ վարչական իրավունքները։ «Քրդական քաղաքների բնակիչների համար սա խաղաղության գործընթաց չէ, այլ պարզապես ՔԲԿ-ն անհետացնելու փորձ է՝ առանց խնդրի էությունը փոխելու», - ասում է նա։ 

Վստահություն և կասկածամտություն

Անվստահությունը սնուցվում է անցյալի փորձով. Էրդողանի նախորդ խաղաղության նախաձեռնությունները ձախողվել են, իսկ նոր քայլերը զուգորդվում են աշխարհիկ ընդդիմության նկատմամբ կոշտ ճնշումների հետ։ «Անհնար է խոսել ժողովրդավարության մասին, եթե ընտրված քաղաքապետերը բանտում են, իսկ դատական ​​համակարգի անկախությունը կասկածելի է», - ասում է քաղաքական մեկնաբան Իփեկ Օզբեյը։ 

Նույնիսկ նախագահի դաշնակիցների շրջանում այս հարցում միասնականություն չկա. շատերը նախընտրում են հրապարակավ չխոսել՝ գիտակցելով, թե որքան «պայթյունավտանգ» է այս թեման թուրքական հասարակության համար։

Նպատակը նոր սահմանադրությո՞ւնն է։

Դիտորդները կարծում են, որ Էրդողանի իրական նպատակը ոչ այնքան երկարաժամկետ խաղաղությունն է, որքան իր իշխանության ամրապնդումը: Արդեն խոսվում է սահմանադրության փոփոխության մասին՝ նախագահին հնարավորություն տալ երկարաձգել իր լիազորությունների ժամկետը և ըստ էության, դառնալ ցմահ առաջնորդ: Դրա համար նրան կարող են անհրաժեշտ լինել խորհրդարանի քուրդ պատգամավորների ձայները։ 

«Էրդողանը կարող է ցանկացած թեմա օգտագործել իր սեփական շահի համար և քրդական հարցը բացառություն չէ», - կարծում է Բայսալը: Միակ հարցն այն է, թե արդյոք քրդերն իրենք պատրաստ են վստահել իշխանություններին և աջակցել գործարքին: 

Հիմնական հարցն այն է, թե ինչ են ուզում քրդերը

Ինչպես նշում է Դեմոկրատական ​​կուսակցության խմբակցության փոխնախագահ Սեզաի Թեմելլին, քրդական հարցը և Թուրքիայի ժողովրդավարացումը անբաժանելիորեն կապված են։ «Մենք չենք զարմանա, եթե ինչ-որ մեկը օգտագործի քրդական քարտը իշխանությունը պահելու համար, բայց մենք կարծում ենք, որ այս հարցը պետք է լուծվի ընտրական հաշվարկներից դուրս», - ասում է նա։ 

Ի վերջո, չնայած Էրդողանի ռիսկային «քրդական համախմբմանը», գործընթացի ճակատագիրը, կարծես, կախված է ոչ այնքան նրանից, որքան այն բանից, թե արդյոք քրդերը հավատում են կառավարության խոստումներին և տեսնում են դրանում երկար սպասված խաղաղության իրական հնարավորություն։

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը մանրամասներ է հայտնել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի՝ Աբու Դաբիում կայացած հանդիպման վերաբերյալ։

ՀՀ ԱԳՆ-ի տարածած հաղորդագրությունը.

«2025 թ. հուլիսի 10-ին Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը և Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահը հանդիպել են Աբու Դաբիում  (Արաբական Միացյալ Էմիրություններ) և քննարկել Հայաստան-Ադրբեջան միջպետական հարաբերությունների կարգավորման օրակարգի տարբեր ասպեկտներ:

Կողմերը հաստատել են, որ երկկողմ բանակցությունները հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին վերաբերող բոլոր հարցերը հասցեագրելու ամենաարդյունավետ ձևաչափն են, և այդ հիմքով պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել շարունակել արդյունքին միտված այդպիսի երկխոսությունը:

Երկրների ղեկավարները, նշելով սահմանազատման գործընթացում գրանցված առաջընթացը, հանձնարարել են համապատասխան պետական հանձնաժողովներին շարունակել գործնական աշխատանքն այդ ուղղությամբ:

Կողմերը նաև պայմանավորվել են շարունակել երկու երկրների միջև երկկողմ բանակցությունները և վստահության ամրապնդման միջոցները:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը և Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահը երախտագիտություն են հայտնել Արաբական Միացյալ Էմիրությունների նախագահ, շեյխ Մուհամմադ բին Զայեդ Ալ Նահյանին ջերմ հյուրընկալության և երկկողմ հանդիպումը կազմակերպելու համար»:

ԿԳՄՍ նախարարությունը հրապարակել է ՀՀ օրհներգի տեքստի նոր խմբագրությունը և երաժշտության ամբողջական և կրճատ տարբերակները՝ համաձայն «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքի՝ 2025 թվականի ապրիլից ուժի մեջ մտած փոփոխության։ 
Ներկայացվել է նաեւ ՀՀ օրհներգի կատարումը՝ պաշտոնապես հաստատված ամբողջական և կրճատ տարբերակներով՝ երգչախմբի և նվագախմբի կատարմամբ, երգչախմբի կատարմամբ եւ նվագախմբի կատարմամբ։

ՀՀ օրհներգը պարտադիր հնչում է ՀՀ տարածքում գործող բոլոր հանրակրթական դպրոցներում, նախադպրոցական, արհեստագործական և միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններում` անկախ սեփականության ձևից, ամեն երկուշաբթի՝ դասերը սկսելուց առաջ:

ՀՀ օրհներգը կատարվում է ՀՀ տարածքում անցկացվող միջազգային պաշտոնական մրցումների ու մրցաշարերի, համապետական մարզական պաշտոնական միջոցառումների բացման և փակման, ինչպես նաև այդ ընթացքում տեղի ունեցող պարգևատրման արարողությունների ժամանակ, իսկ ՀՀ տարածքից դուրս` տվյալ պետության օրենսդրությանը համապատասխան:

ՀՀ օրհներգի կատարումը պարտադիր է նաև պետական պաշտոնական արարողակարգային միջոցառումների ժամանակ։

Մալայզիայի մայրաքաղաք Կուալա Լումպուրում մեկնարկել է Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի և ԱՄՆ պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոյի հանդիպումը:

Բանակցություններն ընթանում են ԱՍԵԱՆ-ի միջոցառումների շրջանակում։

Նշենք, որ մինչ այս Լավրովն ու Ռուբիոն մի քանի անգամ շփվել են հեռախոսով և առաջին անգամ անձամբ հանդիպել փետրվարին՝ Էր Ռիադում կայացած ռուս-ամերիկյան բանակցությունների ժամանակ: Այն ժամանակ կողմերը պայմանավորվել էին սկսել երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման աշխատանքները։

Ըստ ադրբեջանական APA գործակալության՝ Ալիև-Փաշինյան հանդիպումը անցել է կառուցողական մթնոլորտում։

Հաղորդվում է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև լուրջ և բովանդակալից քննարկումներ են տեղի ունեցել խաղաղության օրակարգի կարևոր ասպեկտների՝ սահմանների սահմանազատման, հաղորդակցությունների բացման և զարգացման, խաղաղության պայմանագրի նախաստորագրման և այլ հարցերի շուրջ։

Ընդհանուր համաձայնություն է ձեռք բերվել շարունակել շփումներն ու բանակցություններն ինչպես տարբեր աշխատանքային խմբերի, այնպես էլ՝ ավելի բարձր մակարդակներում։

Սկզբունքների պահպանման դեպքում Հայաստանը դեմ չէ Սյունիքի ճանապարհի արտապատվիրակմանը, «Ազատության» հետ զրույցում հայտարարեց փոխարտգործնախարար Մնացական Սաֆարյանը:

«Ազատություն». - Աբու Դաբիում ընթացող բանակցություններին մասնակցում են նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի փոխվարչապետեր Մհեր Գրիգորյանն ու Շահին Մուստաֆաևը, սա արդյոք նշանակո՞ւմ է, որ բանակցությունների առանցքում կլինի նաև ապաշրջափակման թեման:

Մնացական Սաֆարյան. - Բանակցությունների ժամանակ սովորաբար քննարկվում է ամբողջ համալիրը բանակցությունների օրակարգի, թե ինչ արդյունք կլինի, ինչ օրակարգ կձևավորվի, պետք է սպասել հանդիպումից հետո:

«Ազատություն». - Ամերիկյան կողմի առաջարկները կդառնա՞ն բանակցությունների առարկա:

Սաֆարյան. - Տարբեր առաջարկություններ են ներկայացվել, մենք դրա մասին հայտարարություններ արել ենք, և ըստ նրա, թե որքանով դա կհամապատասխանի Հայաստանի շահերին, որքանով նպատակահարմար կհամարվի կարող է դառնալ, կարող է՝ ոչ:

«Ազատություն». - Իսկ կարող է դառնալ, կարող է՝ ոչ, ինչի՞ց է կախված:

Սաֆարյան. - Ասացի, այսինքն՝ ինչքանով դա կհամապատասխանի Հայաստանի շահերին, որքանով կողմերը կգան համաձայնության դրա վերաբերյալ, որ երկու կողմերին էլ դրանց դրույթները բավարարեն, բայց հիմա դժվար է ասել:

«Ազատություն». - Հայաստանի համար շարունակո՞ւմ է ընդունելի լինել, որ ապաշրջափակման հարցում գործառույթներն արտապատվիրակվեն միջազգային որևէ կազմակերպության:

Սաֆարյան. - Այո:

«Ազատություն». - Այսինքն՝ կարող է որևէ երրորդ ընկերություն կողմերի համաձայնության դեպքում, որ դա լինի փոխադարձության սկզբունքով, վերահսկել այդ ճանապարհը:

Սաֆարյան. - Նորից կրկնեմ, եթե դա լիովին համապատասխանի մեր կողմից հայտարարված սկզբունքներին, դա կարող է իրականացվել:

«Ազատություն». - Վերահսկողությունը իրականացնի՞ այդ միջազգային ընկերությունը:

Սաֆարյան -Նշում եմ՝ եթե պահպանվեն սկզբունքները:

«Ազատություն». - Կարո՞ղ է վերահսկողություն իրականացնել այլ կազմակերպություն:

Սաֆարյան - Վերահսկողությունը սխալ բառ է, որովհետև դա կիրառելի չէ այդ դեպքում, կրկնեմ նորից՝ այդ գործընթացը պետք է իրականացվի Հայաստանի ինքնիշխանության, իրավազորության, տարածքային ամբողջականության ներքո: Եթե դա համապատասխանի այս սկզբունքներին, այո, կարող է դա իրականացնել: Դա քննարկման հարց է, փոխադարձություն պետք է ապահովվի:

«Ազատություն». - Իսկ ապաշրջափակման վերաբերյալ ամերիկյան առաջարկները Երևանը ե՞րբ է ստացել:

Սաֆարյան. - Ես դժվարանում եմ կոնկրետ ժամկետ նշել, որոշ ժամանակ առաջ, բայց էլի են առաջարկներ եղել:

«Ազատություն». - Ո՞ր կողմերից:

Սաֆարյան. - Չեմ կարող այժմ ասել, բայց քննարկման առարկա են հանդիսանում մի քանի այսպիսի առաջարկներ, կրկին նշեմ, եթե դա համապատասխանի Հայաստանի շահերին ապաշրջափակման շրջանակում, կարող են դիտարկվել:

«Ազատություն». - Իսկ այդ առաջարկները, որ Երևանն ու Բաքուն ստանում են տարբեր կողմերից, բացի այսօրվա հանդիպումը, այլ ձևաչափով քննարկե՞լ են, քանի որ ոչ դեմ առ դեմ շփումներ կարծես թե լինում են:

Սաֆարյան. - Այսօր շատ լավ առիթ է դրանց անդրադառնալու, չգիտեմ անդրադարձ կլինի, թե՝ ոչ, որովհետև բանակցությունների օրակարգը կոնկրետ այդ դեպքում կարող է ուրիշ լինել: Հնարավոր է լինի անդրադարձ:

«Ազատություն». - Իսկ կոնկրետ օրակարգը ո՞րն է:

Սաֆարյան. - Ես չէի ուզի այդ մասին խոսել:

«Ազատություն». - Հայաստանի ակնկալիքն այսօրվա բանակցություններից ո՞րն է:

Սաֆարյան. - Բնականաբար և դրա մասին բազմիցս նշվել է, մենք քաղաքական կամքը հայտարարել են Հայաստանի հասնելու համաձայնագրի ստորագրմանը, համաձայնագիրը արդեն փոխհամաձայնեցված է, բանակցությունների շարունակությունը միտված է համաձայնագրի ստորագրմանը:

«Ազատություն». - Հայկական կողմը հույս ունի՞, որ Ադրբեջանը հետքայլ կանի՞ իր նախապայմաններից:

Սաֆարյան. -Դա բանակցությունների առարկա է և կատարել որևէ մեկնաբանություն դրա վերաբերյալ վաղաժամ է, բանակցությունների էությունը հենց դրանում է:

«Ազատություն». - Պարոն Սաֆարյան, հնարավո՞ր է՝ ինչ-որ փաստաթուղթ կամ հայտարարություն այսօր ստորագրվի՞:

Սաֆարյան. - անակցություններից առաջ նախապես ես չեմ կարող ասել` ինչ անդրադարձներ կլինեն բանակցությունների ընթացքում:

Աբու Դաբիում, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացի շրջանակում, ընթանում է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի երկկողմ հանդիպումը։

Փաշինյանի և Ալիևի բանակցություններն Աբու Դաբիում ավարտվեցին։ Դրանք տեւել են մոտ 5 ժամ։

Աբու Դաբիում, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության գործընթացի շրջանակում, մեկնարկել էր Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահ Իլհամ Ալիևի  երկկողմ հանդիպումը։ Այնուհետեւ այն ընդմիջվել է 30 րոպեով, ապա շարունակվել ընդլայնված կազմով։

Հանդիպմանը հայկական կողմից ներկա են փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը,  Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը և ՀՀ ԱԺ փոխնախագահ Ռուբեն Ռուբինյանը։

Ռուսաստանը ողջունում է Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության համաձայնագրի կնքման նպատակով շփումները։ Այսպես է Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը պատասխանել URA.RU-ի հարցին այն մասին, թե ինչպես է Կրեմլը արձագանքել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հանդիպմանը։

«Մենք, իհարկե, ողջունում ենք նման ուղիղ երկխոսության փաստը, և մենք բազմիցս տարբեր մակարդակներում ասել ենք, որ կողջունենք խաղաղության պայմանագրի հնարավորինս շուտ ստորագրումը։ Հենց նման համաձայնագրի ստորագրումն է դառնալու շատ կարևոր գործոն, որը կանխատեսելիություն, կայունություն և խաղաղություն կհաղորդի տարածաշրջանին։ Մենք լիովին աջակցում ենք այս գործընթացին», – ասել է Պեսկովը։

Հիշեցնենք, որ Աբու Դաբիում տեղի են ունենում բանակցություններ Փաշինյանի և Ալիևի միջև: Մինչև առանձնազրույցը, կողմերը հանդիպում են ունեցել ընդլայնված կազմով: