Խամսայի մելիքությունների վերելքն ու անկումը. Արցախի պատմությունը՝ մաս 6-րդ . Տեսանյութ
Հոկտեմբերի 21, 2025

Խամսայի մելիքությունների վերելքն ու անկումը. Արցախի պատմությունը՝ մաս 6-րդ . Տեսանյութ

By Օգոստոսի 05, 2025 92

18-րդ դարում Իրանի տիրակալ Նադիր շահը լավ էր հասկանում հայերի հակաթուրքական տրամադրվածությունը և օսմանների դեմ մղվող վճռական գոտեմարտում հայ մելիքների վրա նայում էր որպես հուսալի դաշնակցի։ Նադիրը առանձնակի ջերմ հարաբերություններ ուներ Դիզակի մելիք Եգանի հետ, որին ժամանակակիցների վկայությամբ՝ հոր պես էր ընդունում: Նադիր Շահը ոչ միայն Արցախի մելիքներին հաստատում է իրենց իշխանության մեջ, այլև ընդգծված կարգավիճակ է շնորհում՝ ծնունդ տալով նոր վարչական միավորի՝ Խամսայի մելիքություններին։ Գանձակի բեկլարբեկությունից անկախ հինգ մելիքություններից կազմված նահանգը, կենտրոն ունենալով Տող ավանը, Դիզակի մելիք Եգանի գլխավորությամբ ճանաչվեց որպես հայկական ինքնավար մի երկիր, որի սահմանները ձգվում էին Գանձակի մատույցներից մինչև Արաքս գետը։

Մելիք Եգանը, Նադիրից խանական տիտղոս ստանալով, մինչև 1744 թվականը գլխավորեց Խամսայի մելիքությունները։ Ինչպիսի արագությամբ Իրանն իր հզորությանը հասավ Նադիր շահի օրոք, նույնպիսի արագությամբ էլ 1747 թվականին  Նադիրի մահից հետո բռնեց անկման ճանապարհը։ Ստեղծված խառնակ վիճակից օգտվեցին նաև Ղարաբաղի հարավում և Իրանի հյուսիսում թափառող թյուրքական ցեղախմբերը: Կուր-Արաքսյան միջագետքում թափառող ավազակաբարո թուրքախոս ցեղերը միավորվեցին Ջիվանշիր ցեղի առաջնորդ Փանահի շուրջը: Խամսայի մելիքները, չհանդուրժելով նորաբույս խանի համարձակ քայլերը, Խաչենի մելիք Ալլահվերդու գլխավորությամբ գրավեցին Տիգրանակերտը՝ Փանահին դուրս վռնդելով Արցախի լեռնային հատվածներից։ Շատ չանցած Փանահն օգտվեց Խամսայի մելիքների պառակտումներից և կրկին փորձեց ներխուժել Արցախ: Պատճառը Վարանդայի մելիքությունում տեղի ունեցած ողբերգությունն էր:

Մելիք Շահնազարը, լավ իմանալով Փանահի նկրտումները՝ օգտագործեց նրան և որպես վարձատրություն վերջինիս նվիրաբերեց Շոշի անմատչելի հին բերդը։ Թուրքն ու կիսաթուրքը հայ մելիքներին դիմագրավելու համար սկսեցին վերակառուցել ու ավելի ամրացնել բերդը։ Մելիք Շահնազարն իր ձեռքով դրեց նրա առաջին քարը, որը իր և ամբողջ Ղարաբաղի մելիքությունների գերեզմանը դարձավ:

«Արցախի պատմությունը» նախագծի 6-րդ մասը (Խամսայի մելիքությունների վերելքն ու անկումը) ամբողջությամբ՝ տեսանյութում.

Rate this item
(0 votes)

Լրահոս

Ֆոտո

ԵՄ-ն համաձայնել է աստիճանաբար դադարեցնել ռուսական գազի ներմուծումը մինչև 2028 թվականի հունվարի 1-ը

Թուրքիան 2․2 կմ հեռահարության դիպուկահար հրացան է ստեղծել

Քննարկվել են Պուտինի և Թրամփի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունների իրականացման հստակ քայլերը

ԱՄՆ Կոնգրեսում ներկայացվել է Թրամփի անվան ամենամյա խաղաղության մրցանակ սահմանելու մասին օրինագիծ

Զելենսկին հույսը դրել է Ադրբեջանի վրա

200 մարդ մնացել է գետնի տակ․ Ռուսաստանը հուժկու հարձակում է իրականացրել

Բաքուն շարունակվում է զինվել. Պակիստանից JF-17 Thunder Block-III կործանիչներ են ժամանել

Իսրայելական ուժերը ներխուժել են սիրիական տարածքներ ու խուզարկություններ իրականացրել

«Գազայում խաղաղության ճանապարհը լի կլինի վերելքներով ու վայրէջքներով»․ Վենս

ԵՄ-ն Ուկրաինային կտրամադրի առնվազն երեք տարվա ինքնապաշտպանության միջոցներ. Ֆրանսիայի արտգործնախարար

Կասեցվել է «Իգիթ» ԱՊԸ-ին պատկանող կաթնամթերքի արտադրամասի արտադրական գործունեության առանձին գործառույթը

Կանադայի վարչապետը հայտարարել է, որ կձերբակալի Նեթանյահուին

Ձերբակալվել և Համայնքային ոստիկանության տարածքային ստորաբաժանումներ են տեղափոխվել 23 անձինք․ ՆԳՆ

Ամեն ինչ պատրաստ է, որ մենք սկսենք ծրագրի իրականացումը. ԿԳՄՍ նախարարը՝ «Ակադեմիական քաղաք» ծրագրի մասին

Գյումրիում զանգվածային անկարգություններին մասնակցելու, արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտելու հատկանիշներով նախաձեռնվել է քրեական վարույթ. ՔԿ