Հայաստանը միացել է Կենտրոնական Ասիան ու Միջին և Մերձավոր Արևելքի երկրները միացնող միջազգային տրանսպորտային և տարանցիկ միջանցքի ստեղծման մասին Աշխաբադի համաձայնագրին՝ 2025 թվականի մայիսին վավերացնելով այն։

Պատուհան դեպի աշխարհ. ինչպես Հայաստանը կարող է «տեղավորվել» գլոբալ լոգիստիկայի մեջ

Պայմանավորված աշխարհագրական և քաղաքական գործոններով՝ Հայաստանը խիստ սահմանափակված է միջազգային լոգիստիկայի զարգացման գործում։ Բաց է միայն երկու ուղղություն` դեպի հյուսիս՝ Վրաստանով դեպի Ռուսաստան, և դեպի հարավ՝ Իրան և ավելի հեռու։

Հյուսիսային ուղղությունը բավական մշակված է. մեր խոշորագույն առևտրային գործընկերը մնում է Ռուսաստանը, երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունը 2024 թվականին կազմել է 13,3 միլիարդ դոլար՝ 72%-ով շատ, քան 2023 թվականին։

Այդուհանդերձ, Մկրտչյանի խոսքով, ավտոմոբիլային հաղորդակցության հետ կապված դժվարություններ կան. ռուս-վրացական սահմանի մայրուղու և անցակետի թողունակությունը սահմանափակ է: Բայց Հայաստանը չի կարող ազդել իրավիճակի բարելավման վրա. ամեն ինչ կախված է վրաց-ռուսական միջանցքի վերակառուցման նախագծի իրականացումից։

Միաժամանակ ոչ պակաս խոստումնալից կարող է լինել հարավային ուղղությունը։ Ծավալներով Հայաստանի երկրորդ արտաքին առևտրային գործընկերը ԱՄԷ-ն է՝ 6 մլրդ դոլար ապրանքաշրջանառությամբ։

Իրանի հետ սահմանը կարող է դառնալ ծով տանող դարպաս և համապատասխանաբար համաշխարհային շուկաներ։ Եվ հենց հարավային ուղղությունն է գրավում պետության և բիզնեսի ուշադրությունը։

Մկրտչյանի խոսքով` Հայաստանի տնտեսության աճին օժանդակելու համար հատկապես կարևոր է լոգիստիկ ներուժի զարգացումը։

Միջազգային մակարդակի հասնելը լոգիստիկայի լուրջ վերափոխում կպահանջի: Խոսքը միայն անհրաժեշտ ենթակառուցվածքի մասին չէ. կարևոր է, թե որքան արագ և որակով է հնարավոր կազմակերպել բեռների առաքումը «Ա»-ից «Բ» կետ ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ այլ պետություններ: Այդ իսկ պատճառով, ըստ Մկրտչյանի, մեծանում է տեխնոլոգիաների դերը ինչպես բեռնափոխադրումների նկատմամբ պետական վերահսկողության ոլորտում, այնպես էլ յուրաքանչյուր առանձին վերցված ընկերության գործունեության մեջ։

«Թվային լոգիստիկան թափանցիկություն է ապահովում մատակարարման շղթայի բոլոր փուլերում և մեծացնում է դրա մասնակիցների միջև վստահությունը: Հայաստանի համար նույնպես կարևոր է շարժվել այդ ուղղությամբ՝ սկսելով բազային տեխնոլոգիաներից՝ էլեկտրոնային փաստաթղթաշրջանառություն, սովորական գործընթացների ավտոմատացում, տրանսպորտի մոնիտորինգ», - նշում է փորձագետը։

«Mordor Intelligence» մարկետինգային ընկերության տվյալներով՝ թվային լոգիստիկայի համաշխարհային շուկայի ծավալը 2024 թվականին մոտեցել է 30 մլրդ դոլարի և կաճի տարեկան 16%-ով՝ 2029 թվականին հասնելով 63,55 մլրդ դոլարի։