Ինչո՞ւ է հատկապես Հայաստանում անհրաժեշտ միացնել Facebook-ի անվտանգության լրացուցիչ միջոցները

Սոցիալական կայքերում անվտանգության ապահովումը կրկին դարձել է շատ կարևոր թեմա, և հատկապես՝ Հայաստանում:

Այն, որ սոցցանցերում, հատկապես՝ Facebook-ում, պետք է զգույշ լինել անձնական տվյալների հետ, ասվում է արդեն մի քանի տարի շարունակ, սակայն օգտատերերի մեծ մասն այդպես էլ չի կարևորում անվտանգությունը և նախընտրում է արագ և հեշտ լուծումները:

Արդյունքում՝ մի շարք հայաստանյան ֆեյսբուքյան էջեր հայտնվում են ադրբեջանական հաքերային կազմակերպությունների թիրախում: Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետները բարձրաձայնում են, որ վերջերս հայկական էջերը կոտրելու և յուրացնելու մի շարք փորձեր են արվել, որոնք մեծամասամբ ավարտվել են հաջողությամբ:

Ամենաթարմ օրինակներից է ՀՀ Ազգային ժողովի փոխխոսնակ Ալեն Սիմոնյանի թվիթերյան էջը կոտրելը:

Հարց է առաջանում, թե ի՞նչ անել այս դեպքում և ինչպե՞ս պաշտպանել սեփական հաշիվները:

Ի՞նչ է առաջարկում Facebook-ը

Սոցիալական ցանցը, որը երբեք աչքի չի ընկել օգտատերերի անձնական տվյալների ապահով պահպանմամբ, առաջարկում է անել ստանդարտ քայլեր՝

1. Պաշտպանել գաղտնաբառը
2. Ոչ ոքի չհաղորդել անձնական տվյալները, կամ՝ մուտքանունն ու գաղտնաբառը
3. Չընդունել այն մարդկանց ընկերության առաջարկները, ում անձամբ չեք ճանաչում
4. Զգուշանալ վտանգավոր ծրագրային ապահովումներից
5. Երբեք չանցնել տարօրինակ և անծանոթ հղումներով, անգամ, եթե դա ուղարկել է ձեր մտերիմ ընկերը կամ ծանոթը
6. Օգտագործել անվտանգության լրացուցիչ միջոցներ

Վերջին կետի մասին ավելի մանրամասն խոսել ենք տեղեկատվական անվտանգության ոլորտի բլոգեր, ծրագրավորող Սամվել Հայրապետյանի հետ:

«Անվտանգության լրացուցիչ միջոցներ» ասելով՝ սոցիալական ցանցն առաջին հերթին՝ նկատի ունի երկփուլային անվտանգությունը, որը չի թողնում օտար մարդկանց և համակարգերին մուտք գործել ձեր անձնական հաշիվ՝ մինչև ձեզնից լրացուցիչ անձնական կոդ չակտիվացնելը: Սոցիալական ցանցն ամեն անգամ նոր կոդ է ուղարկում այն համարին, որի վրա գրանցված է էջը, ինչպես նաև սմարթֆոնի հասանելի չլինելու դեպքում, նախապես առաջարկում է պահպանել մի շարք ռեզերվային կոդեր, որոնք հնարավոր է կիրառել հետագայում:

Սամվել Հայրապետյանը նշում է, որ հատկապես վերջերս հայկական էջերը սոցցանցերում թիրախավորված են:

«Վերջերս Ադրբեջանն ակտիվացավ՝  Խոջալուի հիշատակի օրը, հետո՝ Շուշիի գրավման օրը, հետո՝ Հայաստանի Առաջին Հանրապետության օրը։ Հիմա Ադրբեջանում 2 հաքերական խմբավորումներ են գործում ուղիղ մի նպատակով՝ պրոֆիլներ գողանալու։ Ապրիլ-մայիս ամիսներին ունեցել ենք ավելի շատ կորուստ, քան հունվարից մինչև ապրիլ ամիս»։

Սամվել Հայրապետյանը նշում է, որ տարածաշրջանում հատկապես Հայաստանի համար է կարևոր ինտերնետային անվտանգությունը:

«Ինտերնետային անվտանգությունը ՀՀ-ում՝ ներառյալ Արցախում, ավելի կարևոր է, քան հարևան երկրների մոտ՝ մեկ պարզ պատճառով՝ մենք դեռ գտնվում ենք պատերազմական կամ կիսապատերազմական իրավիճակում: Նույն խնդիրն էլ Ադրբեջանում է, պարզապես Ադրբեջանում կան հաքերական խմբավորումներ, որոնք չունեն կարիք թաքնվելու, քանի որ պետությունը նրանց կողքին է, և հենց այդ խմբավորումներն էլ զբաղվում են Ադրբեջանի քաղաքացիների ինտերնետային անվտանգությամբ՝ կրթելով, և այլն։

Իսկ եթե ավելի կոնկրետ, յուրաքանչյուր ՀՀ քաղաքացի (ներառյալ՝ Արցախի Հանրապետության քաղաքացին) պարտավոր է հետևել ինտերնետային անվտանգության կանոններին, մասնավորապես՝ միացնել իրենց սոցիալական կայքերի երկփուլային անվտանգությունը (չմոռանալով վերցնել ռեզերվային կոդերը), սոցիալական կայքերը mail.ru-ից և մնացած այլ էլ.փոստ կայքերից տեղափոխել gmail, որտեղ ևս պետք է միացնել երկփուլային համակարգը, պետք է իրենց բոլոր սոցիալական կայքերում գրեն տարբեր գաղտնաբառեր, պետք է ամեն պատահած հղումներով չանցնեն և չբացեն, իսկ բացելուց հետո էլ չպետք է մուտք գործեն իրենց անձնական տվյալներով, կամ՝ գրանցվեն»։

Սամվել Հայրապետյանը նշում է, որ ադրբեջանական կողմի գլխավոր նպատակները երկուսն են: Առաջին հերթին՝ սոցկայքերի հաշիվները գողանալով՝ փորձում են ամեն տեսակի ինֆորմացիա գողանալ ՊՆ-ի, ՊԲ-ի ու ԱԱԾ-ի մասին: Երկրորդ՝ գողացված տվյալներն ադրբեջանական կողմը գործի է դնում, երբ պետք է որոշ ազդեցություն ունենալ Հայաստանի ներսում:

Օրինակ, Սամվել Հայրապետյանի խոսքով, 2016 թվականի ապրիլին ադրբեջանական կողմը կեղծ լուրեր էր տարածում Հայաստանում՝ ունենալով 40.000+ հայ օգտատերերի հաշիվներ:

«Այսինքն, ցանկացած հաշիվ պետք է Ադրբեջանին՝ պետք եղած ժամանակ օգտագործելու համար՝ անկախ տարիքից, սեռից և ընկերների քանակից։ Պետք է հիշել, որ սա արդեն 19-րդ ու 20-րդ դարերը չեն, պետք է հիշել, որ սահմանին կանգնած զինվորին հավասար՝ մենք պետք է նաև կիբերանվտանգության ոլորտում հզոր լինել, իսկ մեր ազգը պետք է մեդիագրագետ դառնա»։

Սամվել Հայրապետյանը նշում է նաև այն սխալները, որ անում են հայ օգտատերերը՝ տեղեկատվական անվտանգության ոլորտում:

«Մեր ազգի ամենամեծ սխալներից մեկն այն է, որ իրենք չեն հասկանում այս ամենի լրջությունը, չեն հասկանում, որ իրենցից յուրաքանչյուրի հաշիվը կարող է զենք դառնալ Ադրբեջանի ձեռքում։

Հայաստանում սոցկայքերից շատ սխալ են օգտվում, օրինակ՝ միմյանց են ուղարկում ինտիմ նկարներ, տեսանյութեր: Եթե այդ հաշիվն ընկնի հաքերի ձեռքը, հաքերն առաջինը հերթին այդ նկարներն ու տեսանյութերը վաճառելու է դարքնեթի 18+ ֆորումներում։

Մեր ազգի մեծ մասը շատ հեռու է մեդիագրագիտությունից, օրինակ՝ եթե իրենց էլփոստին գա նամակ, որ նրանց անհայտ բարեկամը Սաուդյան Արաբիայում մահացել է և իրենց է թողել մի քանի միլիոն դոլար, ապա նրանք կհավատան, կարձագանքեն ու նույնիսկ անձնական փաստաթղթեր կուղարկեն՝ անձնագիր և այլն՝ առանց հասկանալու, որ այդ անձնագրի տվյալով ինչ-որ մեկը կարող է անգամ միջազգային օրենքներ խախտել: Կամ, երբ ֆեյսբուքյան խմբերում գրում են արտասահմանում աշխատելու հնարավորության մասին, շատերը + են դնում՝ առանց հասկանալու, որ դա կարող է թրաֆիկինգի փորձ լինել:

Մեր ազգի մեծ մասը լուրջ չի վերաբերվում ինտերնետին ու այն պոտենցիալ վտանգներին, որոնք ինտերնետում ավելի շատ են, քան իրական կյանքում»։

blog.168.am