Ռուս-ուկրաինական բախումը շատ սիրուն ձև ա՝ չինացիքին ասելու, որ իրենց ամբիցիաները զսպեն, ու ասողները համ ամերիկացիք են, համ էլ ռուսները

Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունների շուրջ իմ կարծիքը ձեզ շատ անհավանական կթվա, հետևաբար բուն կարծիքս ես կգրեմ վերջում, բայց կխնդրեմ սկզբից կարդաք այն փաստերը, որոնց վրա կարծիքս հիմնված է ու վերջում դուք ինձ կասեք` հավանակա՞ն է այն, թե`ոչ:

Տեսեք, աշխարհի ֆիզիկական առևտրաշրջանառության 70%-ը տեղի է ունենում ծովային տրանսպորտի միջոցով, ևս 20%-ը` ավտոճանպարհներով, իսկ 10%-ը` երկաթգծով: Անգլոսաքսոն դոմինանտության հիմքում ի սկզբանե եղել է ռազմածովային ուժերի գերակայությունը: Անգլոսաքսերը փաստացի միանձնյա սկսեցին տիրել բոլոր ծովերում, երբ 400 տարի առաջ ջախջախեցին անպարտելի թվացող իսպանական արմադան ու սկսեցին գրավել նորանոր գաղութներ: Հետագայում ո´չ Նապոլեոնին, ոչ էլ Հիտլերին չհաջողվեց մրցել անգլո-սաքսերի նավատորմի հետ: Իմիջիայլոց երկու դեպքում էլ Բրիտանիան փրկեց ռուսական բանակը, որը, երկորդ ճակատ բացելով, միշտ Եվրոպական տերությունների հիմնական հարվածն իր վրա էր վերցնում: Սա է պատճառը, որ մինչ օրս աշխարհի խոշորագույն փոխադրողներն անգլոսաքսերի վերահսկողության տակ են, փոխադրվող բեռների խոշորագույն երաշխավորողները նույնպես անգլո-ամերիկյան են և առհասարակ աշխարհի առևտուրը` լինի դա ֆիզիկապես, թե բորսաներում, հսկվում է Լոնդոնի ու Վաշինգթոնի կողմից:

Չինաստանի արտաքին առևտուրը շատ ավելի կախված է ծովային տրանսպորտից, քան համաշխարհայինը: Չինական իմպորտի ու էքսպորտի 95%-ը տեղի է ունենում նավահանգիստներում ու հիմնականում անցնում է երկու շատ նեղ, 20 կիլոմետրանոց նեղուցներով՝ Մալակկյան և Զոնդյան: Սա է նաև պատճառը, որ Չինաստանի բնակչության 94%–ը կենտրոնացած է ափամերձ տարածքում: Այդ երկրի մնացած ահռելի տարածքը համեմատաբար դատարկ է:

Փաստացի Չինաստանն աշխարհի արտադրամասն է: Բարդ տեխնոլոգիական արտադրանքը նախագծվում ու հիմնականում արտադրվում է արևմուտքում, իսկ Չինաստանն արտադրում է այն, ինչը պետք է արևմուտքին կենցաղային կարիքները հոգալու համար: Արտադրության հումքը նույնպես, գրեթե ամբողջովին, գալիս է արտասահմանից, օրինակ նավթի 75%-ը: Ընդ ուրում, թե ներկրվող հումքը և թե արտահանվող ապրանքը համապատասխանաբար գալիս են ու գնում են առաջին հերթին հենց անգլոսաքսերի մոտ:

Չինաստանի արտահանման 20%-ը գնում է ԱՄՆ, Կանադա և Մեքսիկա, 10%-ը գնում է Հոնկ Կոնգ, 5-ական տոկոս գնում է Ճապոնիա ու Հարավային Կորեա, հետո գալիս է Գերմանիան 4%-ով, հետո Վիետնամը, Հնդկաստանը, Թայվանը, ՄԹ-ն, Հոլանդիան, հետո Սինգապուրն ու Մալազիան, հետո նոր Ռուաստանն իր 2%-ով: Հիշյալ բոլոր երկներին, բացի Վիետնամից ու ՌԴ-ից, միավորում է մի բան՝ նրանք ԱՄՆ-ի բացահայտ դաշնակիցներն են: Այսինքն, Չինաստանի առևտրի կեսից ավելին գնում է ԱՄՆ կամ ԱՄՆ-ի կրտսեր դաշնակիցների մոտ, իսկ մնացած բոլոր բեռները գնում են ուր ասես, բայց միշտ ԱՄՆ-ի կողմից լիարժեք վերահսկվող ծովերով:

Հաշվի առնելով ԱՄՆ-ի նավատորմը` չկա աշխարհում մի երկիր կամ երկների դաշինք, որ գոնե տեսականորեն կկարողանա տեսանելի ապագայում մրցել ԱՄՆ-ի հետ ռազմածովային ուժերով: Որ ասածս պատկերավոր լինի, պատկերացրեք, որ ՆԱՏՕ-ն ունի 17 ավիակիր, իսկ ՌԴ-ն ու Չինաստանը իրար հետ 3 հատ: Ընդ որում, ամերիկյան 11 հատից յուրաքանչյուրը փոքր քաղաք է, որն ունի միջուկային ռեակտոր, 3000 հոգի ծառայող ու ոչ մի ձև համեմատելու չեն իրենց սովետական մրցակիցների հետ:

Երբ Սի Ցզինպինը եկավ իշխանության, Չինաստանի կառավարությունը երկիրը անգլո-ամերիկյան կախվածությունից հանելու երկարաժամկետ պլան մշակեց: Նախ ապրանքաշրջանառությունը պիտի կտրուկ տեղափոխվեր ասիա-ամերիկաներ հատվածից դեպի Եվրոպա: Իսկ այդ ապրանքների մատակարարման ուղիները պետք է դառնային ցամաքային, որպեսզի ամերիկյան նավատորմի համար դժվար լինի խափանել դրանց հոսքը:

Էս պահին Չինաստանն արդեն դարձել է ԵՄ առևտրաշրաջանառության մեծությամբ երկորդ գործընկերն ու շատ ակտիվ կառուցվում են «մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» պրոյեկտի հանգույցները ողջ եվրասիական մայրՑԱՄԱՔՈՎ!! Անգլոսաքսերը նույնպես քնած չեն՝ Հնդակաստանն արդեն դարձել է աշխարհի 5րդ խոշորագույն տնտեսությունը և շատ շուտով կշրջանցի Գերմանիային` մոտենալով Ճապոնիային ու Չինաստանին: Բնականաբար Հնդակստանը Չինաստանի գլխավոր մրցակիցն է` աշխարհի արդյունաբերական մատակարար լինելու դերում: Սա, սակայն, չի լուծում կառուցվելիք չինական ճանապարհների հարցը:

Չինաստանի ու Եվրոպայի արանքում կա մի քանի մեծ «կտոր»՝ Ռուսաստանը, Կենտրոնական Ասիան, Մերձավոր Արևելքն ու Կովկասը: Վերցնենք աշխարհաքաղաքական առումով ամենա կայունը համարվող Ռուսաստանը. Ռուսաստանի ու Եվրոպայի արանքում կա ևս երեք կտոր՝ Բալթյան երկները, Բելոռուսն ու Ուկրաինան: Այսինքն Չինաստանից Եվրոպա տեսական ճանապարհը պիտի անցնի կամ ռուս-մերձբալթյան սահմանը, կամ բելոռուս-լեհականը, կամ ռուս-ուկրաինականը: Կրկնում եմ, սա ամենահուսալի համարվող տարբերակն է, քանի որ` թե Կովկասը, թե Մերձավոր Արևելքը և թե Կենտրոնական Ասիան շատ ավելի պայթյունավտանգ են համարվում:

Բայց արի ու տես որ ռուս-եվրոպական սահմանում էլ, մեղմ ասած, կայուն չէ իրավիճակը: Ու հիմնական ապակայունացնողը հենց Ռուսաստանն է: Հենց Լուկաշենկոն հագավ Լեհաստանի հետ` փորձելով գաղթյալներով շանտաժի ենթարկել վերջիններիս: Լիտվան դեմից ա ասել, որ ճանաչելու է Թայվանն ու փաստացի խզել հարաբերությունները Չինաստանի հետ` փակելով նրանց համար բալթյան հատվածը: Ուկրաինայում էլ, դե տեսնում եք...

Ընդ որում, չինացիք ամեն ինչ անում են, որ գոնե ռուս-ուկրաինական բախումը զսպեն, բայց չի ստացվում: Բնական է, որ կոնֆլիկտ կարա լինի միայն, եթե վիճող երկու կողմ կա: Հիմա իմ մոտ հարց է առաջանում, ո՞նց ա ստացվում, որ Չինաստանը չի կարողանում Ռուսաստանին զսպի: Ո՞նց ա էլի ստացվում, որ Չինաստանի համար մեկ պրոյեկտը, իրենց պանծալի սուվերենության միակ գրավականը, դարավոր երազանքը, տապալվում է, որտև իրենց գլախավոր գործընկերներից մեկը անհասկանալի պատճառներով որոշել ա հագնի իր հարևանի հետ: Հարևանն էլ ընդուց ա նենց տոն տալիս, որ արդեն ոչ մեկի հավատը չի գալիս, որ սրանք բլեֆ չեն անում:

Հիմա առաջարկեմ իմ վարկածը՝

Ես կարծում եմ, որ ՌԴ-ի համար, ինչպես և ԱՄՆ-ի համար, ներկայիս իրավիճակը ամենացանկալին է: Այո, հենց էս վիճակը: Առանց գոտիների ու ճանապարհների, որովհետև Մոսկվան հասկանում է, որ էդ գոտին մի օր ձեռդ ա, մի օր էլ կարող ա բգիդ դեմ տան ու ձգեն: Էս պահին Չինաստանը սպառում է Ռուսաստանի նավթը, գազը, փայտը, հողը, ջուրը, ձուկը... ու էդ ռեսուրսով Չինաստանը շատ վերահսկելի ծառայություն է մատուցում արևմուտքին: Հենց որ Չինաստանը վերհսկողությունից դուրս եկավ, իրենք ոչ թե գնելու են հիշյալ ռեսուրսները, այլ սկսելու են պարզապես խլել: Ռուսաստանը հերիք չի օվկիանոսից էն կողմ մի հակառակորդ ունի, որը բարի պտուղ չի, մի հատ էլ հենց քթի տակ աճեցնի՞...` իր իսկ տարածքով ճամփա տալով: Ինձ թվում է` ռուս-ուկրաինական բախումը շատ սիրուն ձև ա չինացիքին ասելու, որ իրենց ամբիցիաները զսպեն ու ասողները համ ամերիկացիք են, համ էլ ռուսները:

ԱՄՆ-ի և ՌԴ-ի զինված ուժերի շտաբերի պետերն էլ Հելսինկիյում և այլուր իրար հետ ժամերով հանդիպելուց ըստ ամենայնի արդեն գծել ու համաձայնեցրել են բոլոր կարմիր գծերը:

Պատմությունը ընդամենը ևս մեկ անգամ կրկնվում է՝ Նապոլեոնի դեմ Ալեքսանդր բերին, Հիտլերի դեմ Ստալինին, Սի Ձինպինի դեմ Պուտինին...

Արթուր Դանիելյան